Lagavulin 16 White Horse, thập niên 1970s và lúa mạch Golden Promise

Lagavulin 16 White Horse là gì?

Đơn giản thì nó là một chai có in chữ “White Horse” trên nhãn. Phức tạp hơn một chút thì nó là bản Lagavulin 16 được đóng chai từ năm 1988 cho tới năm 1998.

Lịch sử một chút thì chai này được đóng trong giai đoạn mà nhà Lagavulin được sở hữu bởi Distillers Company Ltd. (DCL). Từ trước đó. Lagavulin là nhà cung cấp rượu cho White Horse Distillers để pha trộn ra dòng rượu whisky White Horse nên giữa họ có các thỏa thuận gì đó. Vì vậy, dù thuộc sở hữu của DCL và từ năm 1997 trở đi là Diageo thì dòng chữ “White Horse Distillers” vẫn được hay bị buộc phải in trên nhãn của Lagavulin 16 cho tới tận năm 1998 mới kết thúc.

Lịch sử thì là vậy nhưng nó có gì đặc biệt để được săn lùng và có giá ngày càng ngất ngưởng như vậy? Câu trả lời đơn giản là nó được nhiều người uống qua đánh giá là rất ngon, khó tính như SV cũng cho nó 93 điểm, và ngày càng hiếm dần đi.

Còn để trả lời cho câu hỏi là tại sao nó ngon, tại sao Diageo bây giờ không thể làm chai Lagavulin 16 nào ngon như vậy nữa thì dài dòng hơn một chút. Tiếp tục câu chuyện nào!

Thập niên 1970s và lúa mạch Golden Promise

Khoan! Chai Lagavulin 16 White Horse này được đóng từ năm 1988 cho tới 1998 thì liên quan gì tới thập niên 1970s. Câu trả lời là để đóng được các chai 16 tuổi vào thời gian đó thì sớm nhất rượu phải được chưng cất và đưa vào thùng ủ từ các năm 1971 cho tới 1981 và đây chính là một trong các yếu tố quan trọng nhất làm nên chất lượng của chai Lagavulin 16 White Horse này.

Rượu chưng cất trong khoảng thời gian này hay gọi cách khác là thập niên 1970s thì có gì đặc biệt? Nó đặc biệt là bởi rượu được nấu từ malt làm từ lúa mạch Golden Promise. Từ thập niên 1960s – 1970s, nó là giống lúa mạch phổ biến nhất tại Scotland, năng suất cồn chưng cất từ một tấn lúa cũng là cao nhất nên nó đương nhiên được các nhà làm rượu chọn để nấu rượu.

Có thể nói, rượu của tất cả các nhà chưng cất Scotch whisky trong giai từ 1960s cho tới đầu 1980s là từ lúa mạch Golden Promise. Loại lúa này được cho là giàu chất béo, giàu protein và ít tinh bột, khi đem làm malt và nấu rượu sẽ cho ra một loại rượu giàu hương vị, dày, đậm đà, mạnh mẽ và có hậu vị ngọt. Điều này góp phần làm nên chất lượng đặc biệt của các chai Scotch whisky vintage 1970s như ta biết ngày nay.

Tuy nhiên, từ thập niên 1980s trở về sau, các chuyên gia nông nghiệp luôn cho ra đời các giống lúa mới có thời gian trồng ngắn hơn, năng suất cao hơn, giá rẻ hơn, lượng cồn chưng cất được từ một tấn lúa cao hơn khiến Golden Promise đánh mất giá trị của mình. Từ khoảng giữa thập niên 1980s, hầu hết các nhà chưng cất đều chọn các loại lúa mạch mới để nấu rượu.

Nếu làm bài toán kinh tế thì lúa mạch Golden Promise có giá cao hơn khoảng 20%, thời gian để làm malt cũng lâu hơn, một tấn chỉ chưng cất được khoảng 385 – 395L rượu so với khoảng 395 – 405L của giống lúa mạch Triumph thay thế nó và càng không thể so sánh với các giống lúa siêu năng suất sau này nữa.

Niềm vui của các nhà chưng cất lại là nỗi buồn của người uống rượu. Các giống lúa thay thế cho Golden Promise chứa ít chất béo và protein nhưng lại có nhiều tinh bột hơn. Vì vậy mà chúng tuy cho nhiều rượu hơn nhưng hương vị lại yếu và kém hơn, khiến thành phẩm ra đời sau khi ủ trong thùng gỗ cũng khác đi. Cộng thêm các yếu tố khác nữa, đây là một trong các nguyên nhân khiến nhiều người nói rằng rượu ngày nay kém rượu ngày xưa. Dù các hãng vẫn luôn ra sức phủ nhận, dù không phải chai nào cũng thế nhưng chúng ta buộc phải thừa nhận rằng điều này là sự thật.

Ta có thể thấy rõ điều này khi uống song song 2 chai đều là single cask, First Cask Ardbeg vintage 1974 và The Nymph Ardbeg 20 vintage 2000. Dù cho chai The Nymph là Ardbeg OB, già hơn và có độ cồn cask strength cao hơn nhiều, hương vị và chất lượng của nó nhìn chung là kém khá xa chai Ardbeg 1974 IB kia.

Nói chung là ai có điều kiện thì nên tìm uống các chai vintage 1970s hoặc đầu 1980s cho biết. Để an tâm thì ta nên chọn các nhà có danh tiếng từ xưa về chất lượng chứ không phải các nhà yếu kém từ lâu nay bỗng dưng nổi bật vì rơi vào tay phù thủy marketing.

Cheers!

PS: Vì quá dài nên phần review chai Lagavulin 16 White Horse xin được post ở lần tới.

Chia sẻ của Binh Thai Nguyen 12/4/2022