Bạn đã bao giờ nhìn thấy một chai mạch nha đơn yêu thích của bạn có nhãn không giống với nhãn hiệu bạn đã quen chưa? Có mọi khả năng đây là một hoạt động đóng chai độc lập.
Trong khi phong trào IB đang mỗi ngày trở nên mạnh mẽ và phát triển hơn trên Thế Giới thì nhiều người yêu thích rượu tại Việt Nam vẫn còn lạ lẫm với thuật ngữ này. Vậy IB whisky (gồm cả single malt & blended whisky) là gì? Có nhiều cách định nghĩa khác nhau nhưng để ngắn gọn thì trước tiên IB là viết tắt của INDEPENDENT BOTTLERS, tạm dịch là ‘các nhà đóng chai độc lập’. Vậy họ là ai?
NHÀ ĐÓNG CHAI ĐỘC LẬP – HỌ LÀ AI?
Công ty đóng chai độc lập (hoặc “indie”) là doanh nghiệp mua các thùng rượu whisky từ các nhà chưng cất và công ty môi giới rượu whisky, sau đó đóng chai dưới nhãn hiệu riêng của họ. Hầu hết, nhưng chắc chắn không phải tất cả, các nhà đóng chai indie là các công ty Scotland có quan hệ chặt chẽ với ngành công nghiệp chưng cất, nhưng không nhất thiết phải sở hữu một nhà máy chưng cất.
Ví dụ về các nhà đóng chai indie bao gồm Gordon & MacPhail, Cadenhead’s, Berry Brothers và Rudd, Douglas Laing, Murray McDavid và Wemyss. Chai lọ có đủ hình dạng và kích cỡ. Một số có danh mục đầu tư nhỏ, bán một hoặc hai loại rượu whisky mỗi năm; những người khác có hàng trăm hoặc hàng nghìn thùng trong kho của họ.
Không phải tất cả whisky trên thị trường đều được đóng chai bởi chính các nhà chưng cất (OB). Một phần không nhỏ whisky được đóng chai bởi các nhà đóng chai độc lập (IB). Các hãng này không chưng cất ra một giọt rượu nào mà chỉ chọn và mua lại các cask, hoặc trực tiếp, hoặc qua broker môi giới từ các nhà chưng cất rồi sau đó đóng chai bán ra thị trường. Nhờ có những nhà đóng chai độc lập này mà thị trường whisky có khẩu vị mở rộng và phong phú hơn. Một số nhà IB hiện nay thậm chí còn có lịch sử lâu đời và tiếng tăm hơn nhiều nhà chưng cất OB như WILLIAM CADENHEAD’S (1842), GORDON & MACPHAIL (1895), HUNTER LAING (1949), SIGNATORY VINTAGE (1988)… Với rất nhiều chai rượu ngon có thứ hạng được giới ‘connoisseur’ đánh giá cao và săn lùng.
>> Khám phá thêm XO whisky là gì?
TẠI SAO LÀM ĐIỀU ĐÓ?
Dù IB whisky phát triển nhanh và đang chiếm phần không nhỏ thị trường của các nhà OB nhưng chính việc bán cask cho blend và IB cũng là nguồn thu lớn của họ. Các nhà OB luôn phải cân bằng giữa được và mất. Một số nhà OB đã ngưng bán cask, một số lúc thì bán ra khi sản lượng dư thừa, dừng bán khi thiếu hụt stock hoặc thị trường OB bán tốt. Nhưng hầu hết đều mỗi ngày một siết chặt hơn việc bán và quản lí cask đã bán ra cho IB. Song song với quản lí rượu, nhiều nhà còn rất chặt chẽ trong cả việc cho phép các nhà IB dùng tên của lò chưng chất của họ trên các sản phẩm đóng chai ra thị trường. Khó khăn nhất trong việc này phải kể đến Balvenie, Glenfiddich, Lagavulin, Glenmorangie hay Glenfarclas. Những nhà này bảo vệ brandname của họ rất kỹ, và dù họ vẫn bán cask cho brokers, không một nhà IB nào được phép dùng tên nhà chưng cất gốc. Thông thường các nhà IB khi đóng chai từ những cask của các nhà này đều phải sử dụng tên khác, hoặc chung chung, hoặc tên giả, hoặc là một địa danh có thể liên tưởng đến nhà chưng cất.
Balvenie và Glenfiddich (cùng một chủ sở hữu WM Grant & Sons) cùng với Glenmorangie thậm chí còn cực đoan hơn, vì họ không bán cask nguyên chất cho broker mà thay đổi thành phần chút ít để nhà IB chỉ có thể sử dụng cask của họ cho mục đích blend thay vì đóng chai bán như single malt. Cụ thể cask Balvenie khi bán sẽ pha ‘vài muỗng’ (‘teaspoons’, từ được giới whisky sử dụng) Glenfiddich và ngược lại, cask Glenfiddich cũng sẽ được pha ‘vài muỗng’ Balvenie (‘vài muỗng’ tương đương 2 lít, khoảng 1% thùng rượu). Việc pha chỉ chút Glenfiddich vào cả cask Balvenie (hoặc ngược lại) thực tế hầu như không làm thay đổi chất rượu của thùng Glenfiddich hay Balvenie gốc. Nên dù cask Balvenie pha Glenfiddich được cho là blend nhưng thực chất vẫn là Balvenie và với Glenfiddich cũng vậy.
Khi rượu single malt được biết đến ngày càng nhiều, các nhà IB nhận thấy cơ hội có thể bán các blended cask Balvenie và Glenfiddich như một sản phẩm blended malt, và thế là họ đóng chai các thùng này đồng thời đặt cho các sản phẩm hai cái tên mới. Balvenie pha ‘vài muỗng’ Glenfiddich được gọi là Burnside, và Glenfiddich pha ‘vài muỗng’ Balvenie thành Wardhead. Do sáng kiến này mà ngày nay chúng ta có thể thưởng thức thêm được hai loại rượu, thường là cask strength, single cask, với một cái giá tương đối mềm dù tuổi khá cao (khoảng từ 25 tới 30YO, trong những năm gần đây). Tương tự câu chuyện của Balvenie và Glenfiddich, thi thoảng ta sẽ có thể bắt gặp Westport, vốn là Glenmorangie pha thêm chút ít Glen Moray.
Khi mua từ các nhà đóng chai độc lập, cũng như với bất kỳ loại rượu whisky nào, tốt nhất bạn nên thử trước khi mua. Không có hai thùng nào giống nhau, vì vậy bạn đang đặt vị giác của mình vào tay của bất kỳ ai đã đóng chai rượu whisky của bạn. Đây thường là vai trò của một người, chẳng hạn như Douglas McIvor của Berry Brothers, hoặc Mark Watt của Cadenhead’s, hai trong số các chuyên gia đóng chai có tay nghề cao và nổi tiếng nhất Vương quốc Anh, với hàng chục năm kinh nghiệm giữa họ.
Ý nghĩa chính của việc pha thêm chút ít rượu khác vào một thùng vài trăm lít, chỉ đơn giản là các nhà OB vẫn muốn giữ rượu gần với profile gốc để bán. Nhưng hành động này cùng với không cho dùng tên gốc giống như tạo thêm 1 lớp khóa bảo vệ thương hiệu. Nói cách khác, nhà IB đã không được dùng tên lại còn (theo luật) cũng không được dùng định dạng single malt, họ buộc phải dùng blended malt (được cho là có giá trị thấp hơn, nhưng không hẳn chất lượng kém hơn). Tuy nhiên, ‘as for the rest, we’ll let the whisky do the talking’! Nếu có dịp, các bạn hãy thử kiếm Balvenie’s Wardhead, Glenfiddich’s Burnside và Glenmorangie’s Westport để nếm xem nó khác thế nào so với profile của nhà chưng cất gốc nhé!
TINH THẦN TIÊN TIẾN
Các nhà đóng chai độc lập đã có ảnh hưởng rất lớn đến ngành công nghiệp rượu whisky hiện đại. Ở Scotland, cho đến những năm 1960 chỉ có một số ít các nhà sản xuất rượu whisky đóng chai mạch nha đơn. Sau đó, ngành công nghiệp gần như hoàn toàn tập trung vào việc tạo ra các loại rượu whisky Scotch pha trộn, và các mạch nha đơn lẻ chỉ ở đó để giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc này.
Gordon & MacPhail đã thay đổi tất cả điều đó. Một cửa hàng tạp hóa có trụ sở tại Elgin nghe có vẻ như là một cơ sở khó có thể thay đổi cách thế giới nhìn nhận về rượu whisky mạch nha đơn, nhưng nó đã làm được.
Năm 1968, họ cho ra mắt dòng sản phẩm mạch nha đơn “Connoisseurs Choice” từ khắp Scotland, mang đến một thế giới rượu whisky mới ban đầu cho những nước như Anh, Mỹ, Pháp và Hà Lan. Nếu không có chất xúc tác này, có thể nói rằng chúng ta sẽ không có loại kính vạn hoa phong phú như chúng ta đang thích ngày nay.
NHỮNG NHÀ ĐÓNG CHAI ĐỘC LẬP ĐÌNH ĐÁM
Từ rượu mạch nha đơn truyền thống đến những dòng rượu lạ kỳ nhưng tuyệt vời hay mọi thứ giữa chúng, các nhà đóng chai độc lập luôn nắm bắt cơ hội để có thể mang chúng đến với bạn.
Hãy nói một chút về bốn nhà đóng chai độc lập (IB- Independent Bottler), đó là bốn cái tên: Gordon & Macphail, Douglas Laing, That Boutique-y Whisky Company, & The Last Drop Distillers, cũng như lịch sử phong phú của danh mục và vai trò quan trọng của họ trong thế giới rượu mạnh.
Dalmore, Mortlach và Macallan bán được giá hàng chục nghìn bảng Anh trong các phiên đấu giá ngày nay – nhưng những dòng mạch nha này có thể sẽ không tồn tại nếu không có một nhà đóng chai độc lập.
Trong thời kỳ kinh tế khó khăn, Gordon & MacPhail đã cung cấp cho các nhà máy chưng cất lượng tiền mặt lớn để duy trì nguồn vốn quay vòng cần thiết giúp họ đảm bảo rượu new-make có thể được trưởng thành và đóng chai như một loại mạch nha đơn chứ không phải là hỗn hợp.
THỜI THẾ ĐỔI THAY
Stephen Rankin, Giám đốc phụ trách mảng Prestige của Gordon & MacPhail, cho biết: “Thế giới tập trung vào rượu whisky pha trộn vào những năm 1970 đến mức để có được lợi tức tài chính từ mạch nha thật sự rất khó khăn”. Để dễ hình dung, ta hãy lấy ví dụ, một chai Macallan 35 tuổi từ năm 1937 có giá khoảng £ 32.000 trên thị trường ngày nay, vốn được bán với giá chỉ £ 4,54. Một dòng whisky pha trộn hàng đầu tại thời điểm đó chỉ có thể được bán với giá khoảng £2.
Rankin cho biết, nếu không có sự kiên nhẫn và tầm nhìn xa của những thế hệ đi trước, những chai 50, 60 và 70 năm sẽ không có ngày hôm nay. “Đây không chỉ là sự kết hợp giữa rượu và gỗ sồi,” ông giải thích. “Đây là sự gắn kết giữa rượu và gỗ sồi, sau đó là thời gian và sự kiên nhẫn.”
Cái tên Gordon & MacPhail đã tồn tại ở nơi vô số những tên tuổi khác không thể. Ngày nay, thế hệ thứ tư có thể lấy ra các mẫu thử có từ hơn chín thập kỷ trước từ hơn 100 nhà máy chưng cất. “Chính sự kế thừa đó đã khiến chúng tôi trở nên khác biệt. Với tư cách là một công ty, chúng tôi dành sự tôn trọng tuyệt đối với whisky cũng như sự lâu dài của các mối quan hệ được hình thành từ năm 1895.”
Fred Hamilton Laing – Chủ tịch Douglas Laing & Co và là thế hệ thứ hai của gia đình cho biết: “Công việc kinh doanh được thực hiện dựa trên sức mạnh của một cái bắt tay khi cha tôi thành lập công ty vào những năm 1940. Và rất nhiều chương trình thu mua ‘whisky cask’ của chúng tôi vẫn tiếp tục cho đến ngày nay bởi vì chúng tôi có sự tin tưởng và tự tin rằng sẽ không có chuyện lạm dụng trữ lượng.”
Nếu không có trữ lượng “khá đáng kể” mà cha của Laing đã gây dựng từ những năm 1950 thì các chuyên gia pha chế và các nhà đóng chai độc lập của Scotland có thể đã không sống sót sau cuộc khủng hoảng tài chính những năm 1990 ở Châu Á Thái Bình Dương. “Đột nhiên, công việc kinh doanh whisky pha trộn của chúng tôi gặp rất nhiều khó khăn để tiếp tục. Chúng tôi đã phải liên tục bổ sung vào kho dự trữ rượu whisky mạch nha và ngũ cốc cho những hỗn hợp này, chính bản năng sinh tồn đã đưa chúng tôi vào lĩnh vực kinh doanh ‘single cask’ vào năm 2000. ”
Công việc kinh doanh này có kết quả “khá tốt” và giúp giữ vững con tàu. Laing cho biết ông rất vui mừng khi công ty có thể quay trở lại hoạt động kinh doanh whisky pha trộn với Big Peat vào năm 2009. Lần ra mắt này, hướng đến những người tiêu dùng whisky trẻ hơn, nổi loạn hơn một chút, báo trước một kỷ nguyên mới cho công ty và mang lại cho họ một tương lai hứa hẹn đủ đầy.
Chính sự đa dạng về kho dự trữ của chương trình thu mua ‘whisky cask’ và các mối quan hệ với các nhà máy chưng cất đã cho phép Douglas Laing thực hiện quy trình tương tự đối với Big Peat và Scallywag vào khu vực Highlands với Timorous Beastie, vào khu vực Lowlands với Epicurean, vào khu vực Campbeltown với Gauldrons, đến các nhà máy chưng cất Islands với Rock Island đồng thời giới thiệu các loại Mạch nha nổi tiếng của Vùng. “Đây là một cuộc chơi bận rộn,” ông cho biết thêm.
THÔNG ĐIỆP TỪ NHÃN CHAI
Khi so sánh, That Boutique-y Whisky Company đã làm mưa làm gió trong lĩnh vực đóng chai độc lập vào năm 2012 với những chai 50cl với mác minh họa của họ. Trưởng bộ phận Whisky Sam Simmons cho biết: “Tất cả chúng tôi đều tìm kiếm niềm vui trong whisky. Chúng tôi rất coi trọng rượu whisky, nhưng bản thân chúng tôi không quá nguyên tắc hay cứng nhắc.” Mục tiêu ở đây rất đơn giản: tuyển chọn những loại rượu whisky ngon mà bạn sẽ không bao giờ thấy từ một nhà máy đóng chai chính thức.
Các loại whisky của Boutique-y có thể có nguồn gốc từ khắp nơi trên thế giới, nhưng tất cả đều được đóng chai theo truyền thống của Scotland – được mua trực tiếp từ nhà chưng cất hoặc từ các nhà môi giới và các nhà đóng chai độc lập khác. Giá bán lẻ luôn được tính dựa trên giá vốn của chất lỏng chứ không phải theo giá trị thị trường.
Simmons cho biết: “Loại whisky chúng tôi muốn đóng chai có thể không thoả mãn mọi khẩu vị, nhưng chúng là loại whisky khiến bạn phải thốt lên rằng: bạn phải thử loại này”.
Khi nói đến việc đóng chai những chất lỏng tinh tế, hiếm có dự án mạo hiểm nào hấp dẫn như “phụ trách những loại rượu mạnh đặc sắc nhất” của The Last Drop Distillers. “Tôi thực sự yêu thích từ khoá ‘đáng chú ý’”. Giám đốc điều hành The Last Drop Distillers, Rebecca Jago cho biết. “Bởi vì người ta không nói nó là dòng mạch nha lâu đời nhất hay thậm chí là ngon nhất, mà về bản chất nó rất ngon. Nếu tôi đưa cho bạn một ly bất kỳ trong BST The Last Drop, tôi muốn bạn cảm thấy thú vị giống như cảm giác của một người đã có 50 năm kinh nghiệm thử nếm whisky vậy.”
Công ty được thành lập bởi Tom, cha của Rebecca và người bạn lâu năm của ông – James Espey OBE vào năm 2008, với sự độc đáo vượt qua các danh mục. Hai biểu tượng của ngành công nghiệp đồ uống vốn khởi đầu với ý định đóng chai mạch nha đơn, nhưng tất cả đã thay đổi khi họ nếm thử một loại Scotch pha trộn 47 năm tuổi. Kể từ đó, hai người đàn ông này – những người trước đây từng phát triển các dòng sản phẩm như Johnnie Walker Blue Label và Chivas 18 – đã mở rộng công cuộc tìm kiếm của họ để kiếm tìm những lô lưu trữ đặc biệt có hương vị tuyệt vời.
Vào thời điểm công ty được bán cho Sazerac vào năm 2016, The Last Drop đã phát hành bảy dòng whisky đáng chú ý, và cả hai con gái của Espey và Jago (Beanie Geraedts-Espey và Rebecca Jago) đều tham gia vào công việc kinh doanh. Ngoài việc trở thành niềm tự hào lớn cho hai nhà sáng lập, thương vụ mua lại này cũng mang lại những quyền tự do và cơ hội mới cho cả team. Sự ủng hộ của tập đoàn đồ uống của Mỹ đã cho phép The Last Drop tăng nguồn dự trữ để có thể phát hành ngay lập tức, đảm bảo khả năng lớn hơn trong việc lưu trữ hàng và tạo kho dự trữ trong tương lai của riêng họ, đồng thời tạo ra cho họ cơ hội ‘mạo hiểm’ trong lĩnh vực sáng tạo chất lỏng.
“Tôi nghĩ rằng việc tìm kiếm kho báu không chỉ là khám phá ra nó,” Jago cho biết. “Sẽ rất khó nếu gợi ý rằng chúng tôi là những Indiana Jones ở Scotland, đi săn tìm những thùng whisky ẩn giấu ở phía sau các căn hầm, bởi vì bản chất nó không phải vậy”. Không kém phần lãng mạn trong hình ảnh, mọi thùng rượu whisky Scotch ở mọi năm tuổi, thuộc bất kỳ loại nào, đều được HMRC biết đến.
“Chúng tôi có thể nói về một số khám phá đáng nhớ mà chúng tôi đã thực sự tham gia,” Jago cho biết thêm. “Quay trở lại lần phát hành đầu tiên của ba thùng ‘khiêm tốn’ chứa một hỗn hợp cũ. Kho báu chính là thứ chất lỏng ở bên trong. Nó có lẽ đã bị bán giảm giá hoặc bị lãng quên.“
Tất cả bốn nhà đóng chai độc lập này, dù mới thành lập hay đã tồn tại lâu đời, đều được tạo nên và ràng buộc bởi cảm giác vinh dự và đam mê gắn liền với rượu mạnh.
>> Khám phá thêm Chia sẻ Khách Quan Tomatin 30
Tại sao tin tưởng ruouxachtay.com?
Ruouxachtay.com – Cham Vào Đam Mê
Trăm Nghe Không Bằng Một Thấy
Hàng Ngàn Khách Hàng Của ruouxachtay.com
các loại rượu sưu tầm quý hiềm trên thế giới
