Trà đạo Trung Quốc – Tinh hoa triết lý Đạo giáo được thể hiện qua nghệ thuật thưởng trà tinh tế. Hiểu triết lý hài hòa, trầm tư cùng quy cách và trường phái Trà đạo Trung Hoa nổi tiếng cùng ruouxachtay.
Triết lý Đạo giáo trong nghệ thuật Trà đạo Trung Quốc
Nguồn gốc Đạo giáo và sự hình thành tư tưởng Trà đạo Trung Quốc
Đạo giáo là một trong những tôn giáo và triết lý lâu đời nhất của Trung Quốc, với nguồn gốc dựa trên các tư tưởng cổ xưa của Lão Tử, Trang Tử. Đạo giáo chủ trương con đường sống hòa hợp với thiên nhiên, đạt đến sự thanh tịnh trong tâm hồn.
Bắt nguồn từ tinh thần Đạo giáo chính là nghệ thuật Trà đạo ra đời và phát triển tại Trung Quốc. Theo các nhà nghiên cứu, Trà đạo Trung Quốc bắt đầu hình thành vào khoảng thế kỷ 3-4, từ việc các nhà sư tu theo đạo Lão Tử bắt đầu sử dụng trà để trợ giúp thiền định và tỉnh thức.
Các nghi lễ uống trà đơn giản ban đầu dần phát triển phức tạp hơn với những quy cách, lễ nghi và tính triết lý sâu sắc về sau. Tinh thần Đạo giáo với sự thanh tịnh, giản dị và hài hòa với thiên nhiên đã trở thành nền tảng cho quan niệm về Trà đạo của người Trung Quốc.
Nguyên lý Đạo trong cách thưởng trà của người Trung Quốc
Người Trung Quốc luôn nhìn nhận trà không chỉ là một loại đồ uống mà còn là môn nghệ thuật tinh thần phải tuân theo những nguyên lý Đạo giáo cơ bản nhất.
Một trong những triết lý đầu tiên chính là tư tưởng “Đạo pháp tự nhiên”. Người thưởng trà phải biết cách để tâm hồn nhẹ nhàng, tự nhiên, không gò bó bản thân vào bất kỳ khuôn khổ xã hội nào. Điều này giúp họ cảm nhận được cái đẹp giản đơn nhưng tinh khiết nhất trong từng giọt trà.
“Vô vi” cũng là một nguyên tắc then chốt của Đạo gia được vận dụng vào Trà đạo Trung Quốc. Người thực hành không nên cố gắng điều khiển, can thiệp vào quá trình pha chế mà nên để mọi thứ tự nhiên vận hành. Chính vì thế mà những nghi lễ thưởng trà luôn chậm rãi, quãng đãng.
Ngoài ra, tinh thần hòa hợp, tôn trọng nguồn gốc thiên nhiên của trà cũng được đề cao. Các vật dụng thưởng trà từ chén, đĩa đến khay ấm đều được làm từ gốm, tre, đá thiên nhiên, thể hiện sự gần gũi với tạo hóa.
Triết lý Đạo về sự giản dị, tự nhiên và hài hòa
Triết lý cốt lõi của Đạo giáo đề cao sự giản dị, tự nhiên và hài hòa với thiên nhiên cũng được thấm nhuần một cách rõ rệt trong nghệ thuật Trà đạo truyền thống Trung Quốc.
Toàn bộ không gian và quy cách trong Trà đạo Trung Quốc đều mang vẻ giản dị, tinh tế đến tột cùng. Những chiếc bàn thấp bằng gỗ mộc mạc, hệ thống lư hương hay sử dụng đồ ngũ sắc đơn giản bằng gốm sứ đều thể hiện tinh thần tối giản, thanh cao của Trà đạo Trung Quốc.
Tuy giản dị nhưng không phô trương hình thức bên ngoài, Trà đạo Trung Quốc lại vô cùng tự nhiên và tinh tế trong từng nghi thức nhỏ. Vật dụng thưởng trà đều xuất phát từ chính nguồn gốc tự nhiên, không màu mè, cầu kỳ.
Toàn bộ quá trình thưởng trà cũng diễn ra một cách nhẹ nhàng, lắng đọng nhưng không có gì quá đà cả. Mọi thứ đều hài hòa, ăn khớp một cách tự nhiên từ lễ nghi cho đến các bước pha chế trà cụ thể.
Lý tưởng nhân sinh cao đẹp thể hiện qua Trà đạoTrung Quốc
Xét cho cùng, Trà đạo Trung Quốc không chỉ đơn thuần là một nghệ thuật mà còn là một lý tưởng nhân sinh cao đẹp của Đạo giáo thể hiện qua việc thưởng trà. Đó chính là khát vọng về một cuộc sống trong sạch, nhẹ nhàng và thanh thoát.
Khi thưởng trà, con người ta phải biết sống chậm lại, buông bỏ những ưu phiền thường nhật để hoàn toàn hòa mình vào thiên nhiên. Việc uống trà không chỉ để giải khát, làm dịu dàng tâm hồn mà còn giúp thăng hoa trí tuệ, nâng cao đạo đức con người.
Trong Trà đạo Trung Quốc, người thực hành phải tập trung tận hưởng từng nhịp thở, từng giọt trà, không lãng phí hay đánh mất đi thời gian quý giá. Đây chính là lối sống đạm bạc, giản dị nhưng đầy ý nghĩa mà Đạo gia vẫn luôn tìm kiếm và khuyến khích.
Cuối cùng, thưởng trà còn là cách để con người tạm rũ bỏ vẻ phù hoa bên ngoài, những thứ hão huyền để trở về gần hơn với bản tâm thanh tịnh nhất của chính mình. Tất cả những điều đó không gì khác chính là lý tưởng cao đẹp về một cuộc đời viên mãn mà Đạo gia muốn khắc hoạ qua Trà đạo Trung Quốc.
Quy cách trà đạo Trung Quốc theo tinh thần Đạo giáo
Không gian đạo trường tinh tế, giản dị
Yếu tố đầu tiên thể hiện được tinh thần Đạo giáo trong nghệ thuật Trà đạo Trung Quốc chính là không gian đạo trường – nơi diễn ra các nghi lễ thưởng trà. Đây là những khoảng không gian tĩnh lặng, gần gũi với thiên nhiên và được thiết kế vô cùng giản dị, tinh tế.
Một đạo trường trà Trung Hoa điển hình sẽ nằm sâu trong vườn nhà, giữa thiên nhiên xanh mát với hồ nước, cây cối và những khóm hoa thơm ngát. Thay vì xây dựng nhà cao tầng, người ta chỉ dựng lên những túp lều tranh hoặc nhà sàn nhỏ bằng gỗ mộc, tre nứa để thưởng thức trà.
Bên trong không gian đạo trường này sẽ rất tĩnh lặng, trong vắt và thanh cao. Những đồ vật được sắp đặt kỹ lưỡng như chiếc bàn trà hình chữ nhật nhỏ cao khoảng 80cm cùng hệ thống lư sứ thả hương tỏa nhẹ. Tất cả đều mang vẻ giản dị, tối giản đến từng chi tiết nhỏ.
Thái độ khiêm tốn của Đạo giáo được thể hiện qua việc không trang trí cầu kỳ, chỉ sử dụng những vật dụng nhỏ gọn, mộc mạc như ấm trà, chén trà bằng gốm hay tre, trúc. Toàn bộ không gian đều toát lên vẻ yên tĩnh, tinh khiết đúng như tinh thần của Trà đạo.
Bộ đồ ngũ sắc thờ trà và nguồn gốc biểu tượng
Trong Trà đạo Trung Quốc, không thể thiếu sự hiện diện của bộ đồ ngũ sắc thờ trà đặc biệt. Đây không chỉ là những đồ vật để thưởng trà mà còn mang nhiều ý nghĩa triết lý Đạo giáo sâu sắc.
Bộ đồ ngũ sắc bao gồm 5 món đồ pha trà khác nhau, mỗi thứ lại mang một màu sắc tượng trưng cho một trong Ngũ hành của Đạo gia: Thạch (trắng) – Kim (vàng) – Mộc (xanh) – Thuỷ (đen) – Hoả (đỏ/tím).
Bên cạnh đó, sự bày trí của bộ đồ cũng theo nguyên tắc Âm Dương cân bằng, với đồ Thạch – Mộc mang tính Âm, trong khi đồ Kim – Hoả mang tính Dương. Còn đồ Thuỷ tượng trưng cho sự trung hòa của Âm Dương.
Một số đồ vật điển hình như ấm pha trà bằng sứ vẽ màu xanh lá Mộc, ấm lọc trà màu trắng Thạch, khay đồng vàng màu Kim, chén tử sa đen nhánh Thuỷ, lư đồng đỏ Hoả đều thể hiện nguồn gốc biểu tượng từ Ngũ hành và triết lý Âm Dương cân bằng.
Quy trình điệu nghệ 6 bước trong nghi thức thưởng trà
Nghi thức thưởng trà trong Trà đạo Trung Quốc diễn ra theo một quy trình cực kỳ điệu nghệ và khéo léo với đúng 6 bước, đều đậm dấu ấn triết lý Đạo giáo.
Bước đầu tiên là “Hiến trà” – xua tan những vẩn đục khỏi Tâm trí. Kế đến là “Khải bình” – quan sát những mùi vị đích thực của trà mới. “Trà thuỷ xông” để thưởng hương hoa trà. “Hậu trà” cho phép trà được chín muồi. “Nạp trà” là dùng nước nóng để pha trà. Và bước cuối cùng là “Cụ chỉnh” – hoàn chỉnh trà và thưởng thức tinh hoa.
Toàn bộ quy trình đều gói gọn những nguyên lý quý báu của Đạo gia. Không gian quan trọng trong quá trình thưởng trà, mỗi một bước nhỏ đều đòi hỏi sự chú tâm cao độ. Tốc độ thực hiện từng bước phải vô cùng chậm rãi, tiến hành một cách điệu nghệ, không vội vã.
Tất cả đều nhằm thể hiện khái niệm “Vô vi”, “Vô cầu” và “Vô đắc” đặc trưng của triết lý Đạo gia. Con người phải quán thực hiện đúng nhịp điệu tự nhiên, không can thiệp quá nhiều, không bị ràng buộc hay trói buộc bởi bất cứ thứ gì.
Yếu tố lễ nghi và đạo đức trong Trà đạo Trung Hoa
Bên cạnh việc áp dụng triết lý Đạo giáo vào quy trình thưởng trà, Trà đạo Trung Quốc còn chịu ảnh hưởng lớn của Đạo gia trong phần lễ nghi và đạo đức khi thực hành.
Toàn bộ Trà đạo là một nghệ thuật đầy tính lễ nghi, thể hiện rạch ròi trong cả trang phục, cử chỉ và tâm thái của người thưởng trà. Trang phục khi thực hành thường rất giản dị nhưng trang nghiêm, nhiều khi phải mặc đồ tông màu như đen, xanh, vàng nghệ.
Trong suốt quá trình pha chế, người thưởng trà phải luôn giữ tư thế Quân tử, khiêm nhường và chậm rãi ở mọi cử chỉ. Ngồi thẳng lưng, không loạng choạng, duy trì thần thái sáng suốt mà không nhiễu loạn. Điều này được xem là cách trân trọng từng khoảnh khắc và tinh hoa của nghệ thuật trà.
Trà đạo còn đề cao lẽ sống thanh đạm, hài hoà với vạn vật thiên nhiên. Thay vì ham muốn vật chất hay gia tài, người thưởng trà chỉ mong có được những giây phút im lìm, bình an bên chén trà. Đây chính là lẽ sống đạm bạc, biết đủ và sống để hoàn thiện bản thân của triết lý Đạo gia.
Ngoài ra, khái niệm “Đạo đức” trong Trà đạo còn biểu hiện ở việc con người phải biết khiêm tốn trước tạo vật, tôn trọng và cảm nhận thật sâu sắc vẻ đẹp tĩnh lặng, thanh thoát mà ly trà mang lại.
Kết luận
Trà đạo Trung Quốc không chỉ đơn thuần là một nghệ thuật thưởng trà mà còn là sự kết hợp tinh tế giữa triết lý sâu sắc của Đạo giáo với văn hóa bản địa phương Đông. Từ các nguyên lý Đạo về sự giản dị, tự nhiên, hài hòa cho đến lý tưởng về một cuộc sống thanh thoát, nhẹ nhàng đều được thể hiện rõ qua quy cách cũng như lễ nghi của Trà đạo xứ Trung Hoa.
Trong không gian đạo trường giản dị tinh khiết, những bộ đồ ngũ sắc thờ trà với biểu tượng Âm Dương cân bằng cùng quy trình thưởng trà 6 điệu mang đậm dấu ấn Đạo giáo. Sự trầm tĩnh trong nghi lễ, cách pha trà chậm rãi điệu nghệ đều nhằm giúp con người đạt trạng thái nhẹ nhàng, thanh thản để cảm nhận được vẻ đẹp giản dị tinh khôi của trà.
Các trường phái trà đạo lâu đời như Lỗ Đồng, Lộ Sơn Đạo Gia hay Thiền Dựa Thiền Tính đã phát triển nên một nền tảng lý luận sâu sắc, truyền dạy từ thế hệ này qua thế hệ khác về cách thưởng trà đúng theo tinh thần Đạo. Những tác phẩm bất hủ như Trà Kinh của Vương Nhạc Nhân hay Trầm Trà Ngẫu Lục của Lỗ Đồng cũng góp phần định hình nên nghệ thuật Trà đạo vô cùng tinh tế của Trung Quốc.
Xem thêm: Trà Trung Quốc: Khám phá hương vị và truyền thống của trà Trung Quốc
